王昶。乾隆年间的金石大家和大学问家王昶,他工诗善文,早年与王鸣盛、吴泰来、钱大昕、赵升之、曹仁虎、王文莲并称为“吴中七子”。在经学、方志学及学校教育等方面也都有不少积极的建树和贡献。王昶的《春融堂集(上下)》荟萃了其一生的诗文作品,除具有较高的文学价值以外,其中颇多一部分由王昶执笔撰写的乾隆时期著名人物的墓志铭、行状、神道碑,以及传记等,还具有很高的史料价值。
第二次金川战争时候,几个文曲星到了邛崃。
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]又與吳沖之(吴省钦)學使書[color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important] [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]背景:此信写于金川战事期间(约乾隆三十八年,1773 年),作者向四川学政吴省钦通报前线战况、阵亡将士抚恤及家中近况,透露出战争的惨烈与个人的忧思。
- [color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important][color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]原文
中秋夕作數十行屬弟南明奉上,又前行次邛城作書一通,慰唁少鈍交王升攜去。未封函,想亦可取而觀也。
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]注释:
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]邛城:即邛州(今四川邛崃),清代为雅州至成都的交通要道。
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]少鈍:[color=rgba(0, 0, 0, 0.85)]赵秉渊是清代上海人,字少钝,号实君,又号湛存,别号退密,是 “吴中七子” 之一赵文哲的长子。文中提及 “少钝交王升”“少钝以五月初三日归” 等内容,结合赵秉渊曾欲前往金川军营省亲等经历,与文中所描述的人物活动背景有一定契合度,且从时间和地域等方面来看,赵秉渊生活在乾隆时期,与文中涉及的吴省钦、王昶等人物所处时代相符,王昶与赵文哲交好,也符合文中人物关系设定。,“交” 指友人王升。
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]未封函:信未封口,暗示内容可公开或需多人阅知。
[color=rgba(0, 0, 0, 0.85)]赵文哲在木果木[color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) ]死狀未明,然其授命無疑。兵部巴君旣爲具結,卽可以邀䘏典。
[color=rgba(0, 0, 0, 0.85)]赵文哲在木果木[color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) ]死狀未明,然其授命無疑。兵部巴君旣爲具結,卽可以邀䘏典- [color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important][color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]原文
今日始讀乾隆三十七年六月二十六日雅州使院所發手書,感愴無似。
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]雅州使院:吴省钦在雅州的官署,时吴任四川学政,驻雅州主持考试。
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]授命:指为国捐躯,《论语》“见危授命”,此处确认王升已阵亡。
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]具結:官方出具的证明文件,“䘏典” 指朝廷对阵亡官员的抚恤仪式。
- [color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important]
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]注释:
- [color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important][color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]原文
惟丹忱(王日杏)之死甚慘,中矛墜馬,蠻賊斷兩手以去,此確有見之者。鑑南死事,則周篁邨所述不誣,渠在省諒已詢得其詳。
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]注释:
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]丹忱:人名,与王升同属阵亡将士,“蠻賊” 指金川叛军,反映清军对少数民族的蔑称。
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]鑑南:另一阵亡者,“周篁邨” 为知情人,“省” 指省城成都,暗示消息经成都传来。
- [color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important][color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]原文
少鈍以五月初三日歸,胡琳以五月初七日歸。此後京城三次來書,一書則七夕前二日發,係在聞升之(赵文哲)木果木變故之後。
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]注释:
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]歸:指从战场或前线返回后方。
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]七夕前二日:七月五日,时清廷对金川战事消息严格管控,京城来信滞后。
- [color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important][color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]原文
海參贊等于六月十二日所發摺片,卽有赵升之、丹忱同日陣亡之語。此摺當於二十二日到熱河,乃以樞地秘密之故,都下全不得知。
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]注释:
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]海參贊:可能指参赞大臣海兰察,乾隆朝名将,参与金川之战。
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]熱河:承德避暑山庄,乾隆夏季常在此处理政务,“樞地” 指军机处,控制消息传播。
- [color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important][color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]原文
某此次過成都,事如蝟毛,同鄉人俱不得一見,竝不暇作書。賤體甚疲憊,然眠食如故,易所謂 “貞疾恆不死” 者耶?抑仍須在刀兵刦內耶?
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]注释:
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]事如蝟毛:事务繁杂如刺猬的毛,形容忙碌。
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]貞疾恆不死:出自《周易・豫卦》,指长久患病却不致死,比喻虽处危局仍顽强生存。
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]又答吳沖之學使書[color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important] [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]背景:回复吴省钦关于嘉定考试及阵亡将士身后事的书信,讨论墓志撰写争议,兼述战事前景。
- [color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important][color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]原文
接奉手書,知試嘉定已竣矣。子衿文字雖不免鈎吻螫鼻,而山水絶佳,考較之餘,籃輿畫船,遍歷舊蹟。
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]注释:
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]試嘉定:在嘉定府(今四川乐山)主持科举考试,“子衿” 代指考生,“鈎吻螫鼻” 形容文章风格尖刻。
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]籃輿畫船:乘坐竹轿、画舫,指吴省钦考试之余游览凌云山、乌尤寺等名胜。
- [color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important][color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]原文
昨少鈍以升之行述來,拘牽時例,所見頗俗。某輓升之詩有 “遽落蠻奴手,終酬國士恩” 之句,成章後屢欲易第二句而未果,何少鈍轉以上句爲嫌,齗齗然請改。
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]注释:
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]行述:叙述死者生平的文章,“時例” 指当时的官方叙事规则。
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]輓詩:挽诗,“蠻奴” 一词被认为过于直白,触怒时忌,“齗齗然” 形容争辩不休。
- [color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important][color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]原文
夫人臣之效死,在殉國,不必在殉所事之人。古來力戰死、遇賊殺害死、被拘執後死,皆得與於死事之例,爲蠻奴所害奚不可者?
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]注释:
- 作者反驳修改挽诗的要求,强调殉国的大义,不必忌讳 “蛮奴” 之称,引用唐代韩愈《张中丞传后叙》中对张巡、许远殉国的评价,暗指不应因权贵子弟的忌讳而篡改事实。
- [color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important][color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]原文
少鈍來札謂,升之墓志墓表,吾兩人各爲其一。志者藏于壙,某可任之;至表于石,揭于阡,昭示于來者,自非如椽不可。
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]注释:
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]墓志:埋入墓穴的铭文,“墓表”:立在墓前的碑铭,作者认为墓表需大手笔撰写,暗示吴省钦应承担更重要的撰写任务。
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]如椽:如椽大笔,形容文才高超,典出《晋书・王珣传》。
- [color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important][color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]原文
某匆遽如故,尅日隨師北行,歲豬鳴矣,又於窮塞度歲,負負無可言,不得不作溺人之笑。
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]注释:
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]隨師北行:指随清军向北进军金川,“歲豬鳴” 指年终(猪年),“窮塞” 指边疆荒野。
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]溺人之笑:典出《庄子》,溺水者强作欢笑,比喻在困境中强自宽慰。
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]與陸耳山侍講書[color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important] [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]背景:致信翰林院侍讲陆耳山,祝贺其改官翰林,讨论文风与学术传承,兼及清廷征书政策。
- [color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important][color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]原文
某頓首啓耳山大兄執事:不通郵問久矣,昨見邸抄,知執事改官翰林,甚喜甚慰。此典不舉久矣。
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]注释:
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]邸抄:朝廷官报,“改官翰林” 指从其他官职调任翰林院,清代翰林为清贵之职,“典” 指制度。
- [color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important][color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]原文
漁洋之負重望,在汲引人材,其詩雖爲義門、次山諸公所貶,而貶之者之詩轉出其下遠甚。
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]注释:
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]漁洋:王士禛(号渔洋山人),清代诗坛领袖,“汲引人材” 指其主持风雅、奖掖后进。
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]義門、次山:何焯(号义门)、赵执信(号秋谷,字次山),均为清代学者,曾批评王士禛的 “神韵说”。
- [color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important][color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]原文
惟古文間纂入唐宋間小說語,又於經術頗疎。今執事從六十年繼其後,則求所以接跡古人而副國家之曠典,將何以自樹立耶?
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]注释:
- 批评王士禛古文掺入小说笔法,缺乏经学深度,希望陆耳山以六十年后的继任者身份,接续古人传统,匹配朝廷对翰林的厚望。
- [color=var(--md-box-samantha-normal-text-color) !important][color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]原文
比者徵書遍天下,遺文墜簡,出於荒塚。
[color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]注释:
- [color=var(--md-box-samantha-deep-text-color) !important]徵書:指乾隆朝编纂《四库全书》,广征天下遗书,“遺文墜簡” 指散落民间的古籍,反映清代文化政策对学术的影响。
白话翻译
|